Krantenartikelen over schaken

In de afgelopen week zijn in de dagbladen verschillende artikelen over schaken verschenen die het lezen waard zijn.

In de NRC van zaterdag en zondag 4-5 juli (NRCWeekend L6 en L7) een interview onder de titel: 'Vrouwen kunnen wel schaken' met Marian Donner (41), de dochter van grootmeester Jan Hein ('Hein') Donner (1927-1988). Jan Hein beweerde immers dat vrouwen niet kunnen schaken. Ze zijn (volgens Donner) weliswaar beter dan mannen in veel opzichten, maar schaken hoort daar (kennelijk) nou net niet bij.

Waarom vrouwen wél zouden kunnen schaken blijkt naar mijn idee niet zo duidelijk uit het interview. Sommige opmerkingen lijken daarmee zelfs in tegenspraak. In het nu lopende NK spelen weliswaar vrouwen mee, staat in het artikel te lezen, maar dan wel in een aparte vrouwengroep. "Een soort Paralympics dus."

Marian is van mening dat haar vader zich wilde onderscheiden van de rest van zijn familie, die voor een flink deel uit rechtsgeleerden en ministers bestond. "De Donners zijn gelovig en koningsgezind. Nee, dat was mijn vader allemaal niet".

Een misser is volgens mij de onthulling (?) dat Jan Hein het spel zou hebben geleerd uit Oom Jan leert zijn neefje schaken. Als Donner ooit één schaakboekje op vreselijke wijze gekraakt heeft dan is het dat werkje wel. Het is maar goed dat hij deze openbaring niet meer heeft hoeven meemaken.

--------------------

In de Volkskrant van woensdag 8 juli (p. 20, Opinie & Debat) komt Max Pam uitgebreid op bovenstaand artikel terug, in zijn column: 'Logica, intuïtie en vrouwenschaak'. Hij herinnert daarin ondermeer aan de vermaarde uitlating van Donner toen een boze dame reageerde op zijn opmerking dat vrouwen niet kunnen schaken (en het ook nooit zullen leren). Deze mevrouw schreef dat hij discrimineerde en vergeten was eraan toe te voegen dat ook negers niet kunnen schaken. Donner reageerde daarop met de fraaie vondst dat de mevrouw zich vergiste: "Negers kunnen best schaken, maar negerinnen kunnen het niet. Dat is het nu juist". Verder vond Donner, zoals al vermeld, de vrouw trouwens in alle opzichten superieur aan de man. Typisch Donner zullen we maar zeggen.

Pam begrijpt overigens het verschil tussen man en vrouw in schaaktechnisch opzicht niet helemaal. Bij iedere 100 topschakers is vandaag de dag één vrouw. Aan het achterblijven van de emancipatie zal het wel niet liggen, denkt hij en besluit met: "Statistisch gezien had er allang een vrouwelijke wereldkampioen schaken moeten zijn".

-----------------------

In de Volkskrant van donderdag 9 juli een aardige Stekel van Raoul du Pré over Jan Nagel van 50+:

P.S.

Nog even over Marian Donner. Kijk bij De boekenkast van Marian Donner waar haar enkele vragen over haar boeken worden gesteld.

Eén daarvan luidt:

Van welk boek heeft u het meest geleerd? Wat heeft u ervan geleerd?

"Hoe Jakko de aap toevallig thuis kwam, met daarin de wijze les dat bijna alles in het leven op toeval berust. Je moet vooral geluk hebben". 

Helemaal mee eens. Ze heeft net zo'n nuchtere en realistische kijk op het leven als haar vader had. Een eigenschap die veel mensen helaas missen.

Anekdotes uit de schaakwereld (21)

In 1974 speelt Michail Tal op een toernooi in Polen tegen de Pool Adamski. Beide spelers zijn in tijdnood. De vlag van Adamski valt, maar op hetzelfde moment ziet Tal dat hij een stuk gaat verliezen en hij geeft op, waarop de vrouw van Tal reageert met: “Zwart (Adamski) heeft nog geen 40 zetten gedaan”. De arbiter komt erbij en kent de winst aan Tal toe, die uiteindelijk ook het toernooi wint.

Tijdens de 13e  Schaakolympiade in München in 1958 spelen Toran (Spanje) en Bisguier (USA) tegen elkaar.  Als de Amerikaanse meester opgeeft zegt Toran glimlachend: “Ik ben heel blij, dit is mijn mooiste verjaardagscadeau!” Zijn tegenstander antwoordt: “OK, maar toevallig is het vandaag ook mijn verjaardag!”

Twee anekdotes betreffende de Russisch-Franse schaker Ossip Bernstein (1882-1962):

In 1918 wordt Bernstein in Odessa gearresteerd door de cheka, de communistische geheime staatspolitie, en ter dood veroordeeld. Het executiepeloton staat al klaar, als een bevelvoerende officier de lijst met veroordeelden doorneemt en wanneer hij de naam Bernstein ziet aan hem vraagt of hij de bekende schaker is. Bernstein antwoordt bevestigend, waarop de twijfelende ondervrager een partij voorstelt. Als B. verliest of remise maakt zal hij doodgeschoten worden. Bernstein wint makkelijk, wordt vrijgelaten en vlucht naar Frankrijk, naar Parijs.

In 1954 eindigt hij (inmiddels 72) in een toernooi in Montevideo op een gedeelde tweede en derde plaats samen met de Argentijn Miguel Najdorf, achter René Letelier. Najdorf protesteert dat het eigenlijk oneerlijk is om tegen zo’n oud iemand te spelen en is er vervolgens zo van overtuigd dat hijzelf de eerste prijs gaat winnen, dat hij de wedstrijdleiding zover weet te krijgen dat ze de prijs voor de eerste plaats verdubbelen, ten koste van de andere prijzen. Een gok die helemaal verkeerd uitpakt: Bernstein verslaat hem in een spectaculaire partij van 37 zetten, die bovendien de schoonheidsprijs wint!

Albert Prins

Bovenstaande schaakanekdotes verschenen ook in de regiokrant BuurContact van 3 juli 2015.

---------------------------------------

Terzijde:

Orthodoxie is het graf der intelligentie, onverschillig van welke aard de orthodoxie is.

***

Een van de symptomen van een nakende zenuwinzinking is het geloof dat je werk ontzettend belangrijk is.

***

Na reusachtige perioden alleen onschuldige trilobieten en vlindertjes geproduceerd te hebben, kwam de evolutie zover dat zij Nero's, Dschengis Khans en Hitlers het licht deed zien. Maar dat is  een voorbijgaande nachtmerrie: mettertijd zal de aarde geen leven meer kunnen onderhouden en zal er alom weer vrede heersen.

Bertrand Russell (1872-1970), Brits wis- en natuurkundige van wereldnaam, wijsgeer en Nobelprijswinnaar voor literatuur.