'Gamesmanship' bij Barden en Nimzowitsj

Ooit maakte ik mee bij een van de schaakclubs waarvan ik lid ben geweest, dat een van de andere leden tijdens zijn partij in de onderlinge competitie uitgebreid een krant zat te lezen, om af en toe als hij de indruk kreeg dat zijn tegenstander een zet had gedaan, even om de hoek te kijken en, ogenschijnlijk niet al te geïnteresseerd, enigszins verveeld ook maar eens een stuk te verplaatsen.

Leonard Barden

Dat maakte destijds behoorlijk wat indruk op me: zo kun je dus proberen je tegenstander te imponeren en van de wijs te brengen! Eigenlijk heb ik dat beeld tientallen jaren nooit helemaal vergeten, maar ik werd er weer eens aan herinnerd bij het lezen van een oud schaakboek van Leonard Barden (bekend Engels schaker en auteur, of, om met de Wikipedia te spreken: an English chess master, writer, broadcaster, organizer and promoter), geboren in 1929 en nu 86 jaar), getiteld The Guardian Chess Book (London: Hodder and Stoughton, 1967). Het is gedeeltelijk samengesteld, zoals de titel al doet vermoeden, uit bijdragen aan Engelse bladen en kranten, waaronder The Guardian.

Barden-Kortsnoj, 1960

Barden behandelt in zijn boek onder meer het begrip gamesmanship. Dat zoeken we op! Even op het internet gekeken:

1. the practice of winning a game or contest by doing things that seem unfair but that are not actually against the rules

2. the clever use of skills or tricks to succeed or do something.

In het derde hoofdstuk How to improve at chess wordt een paragraafje aan 'gamesmanship' gewijd. Er passeren verschillende aardige voorbeelden en een ervan deed me meteen aan bovenstaande eigen ervaring denken. Zou de vroegere krantenlezer het boek ook bestudeerd hebben?

Op p.76-77 lezen we:

Gamesmanship occasionally pays off even among great masters. When Nimzovitch, then aged 16 or 17, first met Dr.Tarrasch in a tournament, the great doctor played P-K4, at which the youth glanced out the corner of his eye as he perused a newspaper. Then,  slightly folding the newspaper and lolling sideways, he used the paper to push his queens' bishop's pawn, with ineffable weariness, one square, immediately resuming his reading. Dr. Tarrasch, at that time a leading contender for the world title, was outraged by this cheeky behaviour, allowed it to affect his play, and lost the game.

Wat een etter, die Nimzowitsj ben ik in eerste instantie geneigd te denken. En in tweede instantie? Wat een etter, die Nimzowitsj! Je zult het maar in je hebben als je 16 bent! Tikje sneu. Ik weet wel dat het hier om een onder schakers niet onbekende eigenschap gaat, maar toch is het een licht onaangenaam moment als je erachter komt dat wéér een van de grote namen uit de geschiedenis van ons 'koninklijke spel' zulke opmerkelijke karaktertrekjes had...